«Магчыма, іх цяпер «ламаюць» на падпіску аб супрацы са спецслужбамі»

Журналісткі Аляксандра Дынько, Люба Лунёва і галоўная рэдактарка сайту Хартыя 97 Наталля Радзіна абмяркоўваюць на Свабодзе затрыманні рэдактарак парталу TUT. BY i BelaPAN у так званай «справе БелТА» і ролю жанчын у беларускай журналістыцы, як у дзяржаўных, так і недзяржаўных СМІ.

1bb5162f_086c_441e_acae_c38dc270659b_w1023_r1_s.jpg


Тры версіі

Наталля Радзіна: Калі я сядзела ў СІЗА КДБ, мяне намагаліся вербаваць. Можа быць, зараз, гэтыя трое сутак, на якія яны затрыманыя, іх «ламаюць» на падпіску-згоду пра супрацоўніцтва са спецслужбамі. Тут, магчыма, Юры Зісер ці Алесь Ліпай перайшлі нейкую мяжу, спрабавалі весці нейкую сваю гульню — гэтага мы не ведаем. Але тое, што такі варыянт нельга выключаць, гэта абсалютна дакладна.
Любоў Лунёва: Абвінавачванні падаюцца нейкім трызненнем на першы погляд. Зразумела, што БелТА выкарысталі ў сваіх мэтах улады. Але самі мэты якія могуць быць? Ці могуць улады паралізаваць дзейнасць незалежных СМІ? Практыка даказала, што не. Можа быць, Следчы камітэт робіць сабе «рэкламу»: маўляў, глядзіце, як мы насамрэч працуем.
Аляксандра Дынько: Я параўнала б з 25-м сакавіка 2017 году, бо гэта выразная акцыя застрашэння. Тады на вуліцах Мінску супраць пенсіянераў і маладзёнаў МУС высунуў байцоў у параднай форме. Тады забіралі ўсіх — маладых, старых. Гэта было выразнае сведчанне: «нам нікога не шкада». І гэтым разам забралі такіх самых дзяўчат, забралі маці, затрымалі жанчын, якіх дома чакаюць дзеці, у якіх сталыя бацькі з не самым моцным здароўем.

«Паводле даследавання шведскай арганізацыі, 70% супрацоўнікаў СМІ ў Беларусі — жанчыны»

Ганна Соўсь: Марына Золатава, Тацяна Каравянкова, Ульяна Бабаед, Ганна Калтыгіна, Галіна Уласік, Ганна Ермачонак, Яўгенія Беразюк, Дзмітрый Бобрык і Андрэй Серада. На момант запісу нашай перадачы гэтыя імёны затрыманых каляжанак і калегаў з TUT. BY i БелаПАН найчасьцей згадваюцца на сайтах незалежных СМІ і ў сацыяльных сетках. Яны праходзяць па так званай «справе БелТА», журналістаў абвінавачваюць у тым, што яны нібыта карысталіся «левым» доступам да платнага акаўнту дзяржаўнага інфармацыйнага агенцтва БелТА. Я прапаную сёння гаварыць не пра тое, у чым іх абвінавачваюць, і ці было гэта насамрэч. Практычна ўсе фігуранты гэтай справы — жанчыны. Як гэта характарызуе сытуацыю ў незалежнай журналістыцы? Ці гэта выпадковасць?

Аляксандра Дынько

Аляксандра Дынько


​Аляксандра Дынько: Я пабачыла даследаванне, якое пару год таму публікаваў БАЖ, яго рабіла шведская арганізацыя ў розных краінах, у тым ліку і ў Беларусі. Там была такая лічба, што 70% супрацоўнікаў СМІ ў Беларусі — жанчыны. Пры чым гэты паказнік зусім не ўнікальны, і Беларусь тут не ўнікальная, такое ёсць па ўсім свеце. Кожныя прафесійныя суполкі медыя гэтым характарызуюцца. Ну і даследчыкі кажуць, што фемінізацыя прафесій адбываецца, калі паніжаюцца заробкі, магчымасць кар’ернага росту, і агулам, калі прафесія робіцца менш прэстыжнай. Ну і сапраўды ў Беларусі журналістаў вельмі шмат, зарабляюць яны сярэднія грошы, кар’ерны рост таксама вельмі-вельмі ўмоўны, і таму тут жанчын сапраўды больш.
На маіх вачах мае каляжанкі сыходзяць пачкамі ў ІТ, робяцца кантэнт-менеджарамі, працуюць у рэкламе, маркетынгу, журналістыку пакідаюць дзеля нейкіх лепшых працоўных месцаў. Але ў той жа час конкурс на факультэт журналістыкі БДУ стабільна высокі, і большасць людзей, якія туды паступаюць, гэта дзяўчаты. Але са свайго досведу я скажу, што я так моцна гэтай фемінізацыі не назіраю, у мяне вельмі шмат калег-мужчын, і калі выходзіш у поле і працуеш, то бачыш таксама і мужчын, і жанчын.

​«Цябе "закрываюць" і кажуць, што на 15 гадоў. Ніколі не гаворыцца, што гэта ўсяго толькі на трое сутак»

Ганна Соўсь: Наталля, працытую допіс у Фэйсбуку Міколы Статкевіча, былога кандыдата ў прэзідэнты і былога палітвязня: «Першая ноч у турэмнай камэры для маладых адукаваных жанчын з добрых сем’яў — заўсёды ноч кашмараў». Хто і навошта вырашыў правесці журналістак БелаПАН і Tut. by праз турэмнае пекла?" Вы таксама прайшлі праз гэта. Якая ваша рэакцыя і ацэнка таго, што пераважна жанчыны зараз за кратамі?

Наталля Радзіна.

Наталля Радзіна.


​Наталля Радзіна: Я не зусім згодная, што большасць журналістаў — жанчыны. Калі браць рэдакцыю сайту Хартыя, то большасць нашых супрацоўнікаў — мужчыны. А што да ночы ў СІЗА КДБ, я не магу сказаць, што для мяне гэта была «ноч кашмараў», паколькі я была гатовая да такога варыянту развіцця падзей. Напярэдадні майго арышту на працягу году ў рэдакцыі Хартыі было праведзена некалькі ператрусаў, мяне пастаянна выклікалі на допыты, а ўжо пасля забойства заснавальніка нашага сайту Алега Бябеніна я зразумела, што трэба быць гатовай абсалютна да ўсяго.
Калі браць рэдакцыю сайту Хартыя, то большасць нашых супрацоўнікаў — мужчыны.

Канешне, было складана, тым больш я была ў вельмі кепскім фізычным стане, мяне збілі на плошчы 19-га снежня, было сатрасенне мозгу, супрацоўнікі турмы адмовіліся адпусціць мяне ў шпіталь, каб мне зрабілі здымак МРТ, хоць дактары хуткай дапамогі, якіх выклікалі, на гэтым настойвалі. Я перажываю за сваіх калегаў, я разумею, які шок яны адчуваюць. Таму што калі ты журналіст і працуеш у недзяржаўных СМІ, здаецца, павінен быць да ўсяго гатовы, але ўсё роўна ты не разумееш, як можна цябе арыштаваць, бо ты — усяго толькі журналіст. Проста расказваеш, пішаш пра тое, што адбываецца, то бок апісваеш рэальнасць.
Для мяне ў гэтай гісторыі цікавы іншы момант, чаму заяўляецца, што журналісткі затрыманыя на трое сутак. Ніколі пра гэта не гаворыцца, але я сыходжу са свайго досведу. Цябе адразу закрываюць, саджаюць, і кажуць, што на 15 гадоў. Так адбывалася са мной, так адбывалася з усімі палітычнымі зняволенымі, калі гаворка ідзе пра крымінальны артыкул, то ніколі не гаворыцца, што гэта ўсяго толькі на трое сутак. Я ведаю што ў гісторыі Беларусі такі выпадак быў толькі адзін раз, калі ў траўні 2010-га году арыштавалі актывістаў «Гавары праўду».

«У нас такая сітуацыя, што сапраўды, хто як не жанчыны?»

Ганна Соўсь: Яшчэ адна цытата. Наша калега Наста Шамрэй 7 жніўня ў Фэйсбуку напісала, што «найменей 5 беларускіх журналістак правядуць гэтую ноч у турме. І найверагодней некаторыя з іх не толькі гэтую... Я была падумала, што рэальныя злачынствы ў нашай краіне скончыліся. Але не, 41,3 тыс. злачынстваў зарэгістравана ў першым паўгоддзі 2018 па падліках МУС ( яны пэўна ўсе раскрытыя ўжо?). Але нельга пытанне пра платную аўтарызацыю на сайт Белты (з навінамі пра прэзідэнта і надоі) вырашыць без вось гэтага ўсяго?» Люба, ваша ацэнка гэтай справы?

Любоў Лунева

Любоў Лунева

 ​Любоў Лунёва: Тое, што жанчыны пераважна ў гэтай справе, не дзіўна, таму што ў нас сапраўды жанчын у журналістыцы больш. Асабліва гэта тычыцца газетных выданняў. Такая сітуацыя ў «Камсамольскай праўдзе», там, здаецца, адзін ці двое мужчын на ўвесь жаночы калектыў. «Народная Воля» таксама. І гэтая тэндэнцыя захоўваецца паўсюль. Хоць, можа быць, прыкладам некаторыя шведскія выданні, таму што ў Швецыі журналістаў ва ўплывовых газетах прыкладна аднолькава. У нас такая сітуацыя, што сапраўды, хто як не жанчыны?
Трэба адзначыць, што Тацяна Каравянкова была ледзь не вядучай асобай у выданні. Мы ведаем, што гэтыя жанчыны якраз менш за ўсё пісалі пра нейкае сваволле міліцэйскае, пра гвалт. Напрыклад, у Тацяны Каравянковай быў міжнародны агляд, візыты, дэлегацыі. Канешне, гэта спачатку падавалася дзіўным, але такая ў нас сітуацыя, таму няма чаго тут здзіўляцца, няма чаго чакаць нечага іншага.
Ганна Соўсь: Мы ўсе з вамі ў журналістыцы даўно, асвятлялі мноства арыштаў, крымінальных справаў, у тым ліку і звязаных са СМІ. Чым адметныя цяперашнія затрыманні? Пра што яны сведчаць? Ці ёсць нешта новае ў чарговых спробах узяць пад кантроль незалежныя СМІ?
Аляксандра Дынько: Я гэтую сітуацыю параўнала б з 25-м сакавіка мінулага году, бо гэта выразная акцыя застрашэння. Памятаеце, як тады на вуліцах Мінску супраць пенсіянераў, простых маладых людзей МУС высунуў байцоў у гэтай усёй сваёй параднай форме, зрабілі парад гэтай тэхнікі застрашэння, і тады забіралі ўсіх — і маладых, і старых — і забіралі таксама журналістаў. Гэта было выразнае сьведчаньне: «нам нікога не шкада».
І гэтым разам забралі такіх самых дзяўчат, забралі маці, затрымалі жанчын, якіх дома чакаюць дзеці, у якіх сталыя бацькі з не самым моцным здароўем, і ясна, што гэтыя хваляванні здароўе гэтых сталых людзей не паляпшаюць. Гэта выразны сігнал — так будзе з усімі, калі вы будзеце рабіць тое, што нам не падабаецца. Другое, гэта зроблена з вельмі дробязнай нагоды. Навіны БелТА па платнай падпісцы адрозніваюцца ад бясплатных, ад тых, якія маюць усе, 15-ю хвілінамі, на якія яны хутчэй там з'яўляюцца. Гэта настолькі для журналістыкі дробязная рэч, што зразумела ўсім, хто прафесійна працуе над гэтым.
Гэта выразны сігнал — так будзе з усімі, калі вы будзеце рабіць тое, што нам не падабаецца.

Але з гэтай нагоды сілавыя службы атрымалі доступ да ўсёй унутранай інфармацыі найбуйнейшага незалежнага парталу краіны. І яны таксама фактычна спаралізавалі так ці інакш працу, бо затрымалі ўвесь кіруючы склад, усіх рэдактараў усіх аддзелаў гэтай арганізацыі. Таму гэта хутчэй выразны наезд на свабоду слова.
Я таксама прывяду толькі адзін прыклад, якія перавагі маюць дзяржаўныя СМІ перад незалежнымі СМІ. Я 7 жніўня прыехала пад Следчы камітэт, каб сустрэць журналістак пасля допыту. Там ужо стаялі аўтамабілі з камандамі АНТ, НТБ, БТ. Што яны там рабілі? Іх запрасілі. Іх Следчы камітэт запрасіў на адмысловую прэсавую канфэрэнцыю, каб распавесці пра гэтую крымінальную справу. Ніводнага прадстаўніка незалежных СМІ там не было. Нікога не запрасілі, але вось гэтыя журналісты ўжо мелі доступ да ўсялякай інфармацыі, яны ўжо мелі магчымасць за гадзіны, якія ўчора прайшлі, «накляпаць» розных сюжэтаў, якія ў выніку ўвечары паказалі па Беларускім тэлебачанні для ўсіх і прадставілі гэтую справу так, як была выгодна дзяржаўным органам.
У мяне ёсьць версія, што сапраўды адбываецца нейкая барацьба розных структур.

Забралі ўвесь кіруючы склад TUT. BY, а з БелаПАн толькі Тацяну Каравянкову. Гэта журналіст-міжнароднік, пра якога ўсе кажуць, што ад яе пытанняў збягаюць міністры і дэпутаты, самы прынцыповы чалавек. А ў БелаПАН вельмі шмат журналістаў працуе. Чаму забралі яе? У мяне ёсьць версія, што сапраўды адбываецца нейкая барацьба розных структур. Тацяну ведаюць усе міжнародныя візытанты, якія прыяжджаюць у Беларусь. Тут, з аднаго боку, мы вам прапануем 30 дзён бязвізу, такі вось прагрэс, а з іншага боку, іншая структура правай рукой затрымлівае дзяўчат і садзіць іх у турму. Таму таталітарныя традыцыі жывыя. Я лічу, што ніякага паляпшэння ні ў якім накірунку грамадскага і палітычнага жыцця ў Беларусі не адбылося, а адбываецца ўсё яшчэ нашмат горш і страшней.

«Спецслужбы самым актыўным чынам ціснуць на незалежных журналістаў шляхам шантажу, змушаюць іх супрацоўнічаць»

Ганна Соўсь: Наталля, ці магла інфармацыя, якая публікавалася апошнім часам на TUT. BY і БелаПАН, быць штуршком?
Адразу пасля блякіроўкі сайту Хартыі з'явіліся папраўкі ў закон «Аб СМІ», якія ўмацавалі крыху больш яшчэ цэнзуру ў інтэрнэце. ​Наталля Радзіна: Безумоўна, усё роўна выклікае здзіўленне, чаму гэтым разам сталі пераследаваць БелаПАН і TUT. BY, паколькі абсалютна зразумела, што гэта не апазіцыйныя СМІ, і нават не незалежныя СМІ. Усім зразумела, што TUT. BY заўсёды быў бізнесам Юрыя Зісера, які падтрымліваўся ўладамі, ва ўсялякім выпадку, у яго быў добры дах. І БелаПАН — абсалютна ўмеранае медыя, якое давала больш афіцыйнай інфармацыі, чым інфармацыі пра дзейнасць апазыцыі ці грамадзянскай супольнасці.
Хоць у любым выпадку тэндэнцыя вельмі трывожная і яна відавочная. Я пра гэта казала, як толькі заблякавалі сайт Хартыі, што калі не будзе патрэбнай салідарнасці з заблакаванымі сайтамі, то рухавік рэпрэсій будзе раскручвацца ўсё далей і далей. Што і пачалося адбывацца, не марудзячы. Адразу пасля блакіроўкі сайту Хартыі з'явіліся папраўкі ў закон «Аб СМІ», якія ўмацавалі крыху больш яшчэ цэнзуру ў інтэрнэце, сталі заводзіцца крымінальныя справы супраць незалежных блогераў і сталі масава пераследаваць журналістаў тэлеканалу Белсат і Радыё Рацыя, рэдакцыі якіх знаходзяцца сёння ў Польшчы.
У гэтай сытуацыі, я яшчэ раз хачу падкрэсліць, наколькі важная салідарнасць. Паколькі нават тыя журналісты, якія аказаліся ў турме, праяўлялі асобую салідарнасць з сайтам Хартыі. Некаторыя з маіх калег наадварот радаваліся гэтаму факту. І нельга паўтараць вось гэтых памылак. Бо мы ўсе ў аднолькавым становішчы. Так, ступень свабоды ў нас ва ўсіх розная, калі браць Хартыю і параўноўваць яе з БелаПАНам, але нас усіх аб’ядноўвае, уключаючы TUT. BY, адзін вельмі важны фактар: мы ўсе беларускія, прабеларускія медыі, якія стаяць на пазіцыі беларускай незалежнай дэмакратычнай краіны. І таму я яшчэ раз заклікаю сваіх калег да салідарнасці.
Віталь Зыблюк гаворыць прамым тэкстам, што ў кожнага незалежнага медыя ў Беларусі ёсць куратар са спецслужбаў, з якім трэба сустракацца і з якім трэба размаўляць.Я хацела б яшчэ адзначыць важнае пытанне, чаму гэтых журналістаў маглі арыштаваць. Я абапіраюся на свой досвед: калі я сядзела ў СІЗА КДБ, мяне намагаліся проста-напраста вербаваць. Чаму ўзялі жанчын, Каравянкову, якая не кіравала агенцтвам? Можа быць, зараз, вось гэтыя трое сутак, якія яны затрыманыя, іх непасрэдна «ламаюць» на падпіску-згоду пра супрацоўніцтва са спецслужбамі. Тут, магчыма, Юры Зісер ці Алесь Ліпай перайшлі нейкую мяжу, магчыма, спрабавалі весці нейкую сваю гульню — гэтага мы не ведаем. Але тое, што такі варыянт нельга выключаць, гэта абсалютна дакладна.
Нядаўна выйшаў артыкул Washington Post, дзе былы галоўны рэдактар Еўрапейскага радыё Віталь Зыблюк гаворыць прамым тэкстам, што ў кожнага незалежнага медыя ў Беларусі ёсць куратар са спецслужбаў, з якім трэба сустракацца і з якім трэба размаўляць. Гэта ж дзікая сітуацыя. Гэта тое, пра што гаварыў Бандарэнка яшчэ ў 2011-м годзе, пра тое, што ёсць такая праблема, што сёння спецслужбы самым актыўным чынам ціснуць на незалежных журналістаў шляхам шантажу, змушаюць іх супрацоўнічаць, аказваюць ціск на непасрэдна самі праекты, адбываецца прамая цэнзура. Гэта таксама важнае пытанне, якое трэба абмяркоўваць. Што адбываецца зараз з журналісткамі? Што будзе адбывацца далей з гэтымі мэдыя? Для чаго сёння ідзе вось такі накат на гэтыя ўмераныя СМІ?

«Можа быць, Следчы камітэт робіць сабе "рэкламу": маўляў, глядзіце, як мы насамрэч працуем»

Ганна Соўсь: Наталля паставіла вельмі важныя пытанні, і мы спрабуем знайсці адказы на іх. Люба, ваш адказ — чым выкліканыя цяперашнія затрыманні?
Любоў Лунёва: Яны ўвогуле падаюцца нейкім трызненьнем на першы погляд. Зразумела, што БелТА выкарыстоўвалі ў сваіх мэтах улады. Але самі мэты якія могуць быць? Ці могуць улады паралізаваць дзейнасьць незалежных СМІ? Ну ўжо практыка даказала, што не. Тут ёсць такі момант: магчыма хацелі паглядзець, што ў персанальных кампутарах у журналістаў, можа шукаюць крыніцы інфармацыі.
І ёсць яшчэ адзін такі момант, пра які, бадай, ніхто і не сказаў. Можа быць такое, што Следчы камітэт робіць сабе «рэкламу»: маўляў, глядзіце, як мы насамрэч працуем, якія аб’ёмы працы робім. Па Таню Каравянкову нават паехалі на лецішча ў Жабішкі і там рабілі ператрус. Можаце сабе ўявіць, што гэта такое — прыяжджае бус у вёску на вачах у суседзяў! Гэта вельмі падобна на імітацыю буйной дзейнасці, каб такім чынам прапіярыцца. І каб прапіярыцца як мага лепш, трэба затрымаць журналістаў, бо тады падымецца сапраўдны рэзананс, тады дакладна ўсе СМІ напішуць. І ўсё гэта канешне будзе толькі пыл у вочы.
А насамрэч нашы калегі зараз знаходзяцца пад вартай, і ў іх на волі дзеці, бацькі, сябры, урэшце сабакі, каты, і г. д. Гэта, канешне, такі гвалт нечаканы сярод белага дня. Але каго ў нашай краіне гэта ўвогуле хвалюе? Канешне, трэба нам праяўляць салідарнасць, мы павінныя сёння быць разам, і ня важна, хто там у якім выданні працуе.
Яшчэ цікавы момант. Учора яшчэ стаялі журналісты, аператары, фотакарэспандэнты каля TUT. BY, каля БелаПАН, яшчэ не вынеслі там тую тэхніку, якую бралі нібыта на праверку, а ўжо выходзіць выпуск навінаў АНТ. Дарэчы, прыехала здымачная група да БелаПАН, здымалі, як журналісты стаяць, здымалі тых амапаўцаў. І выходзіць выпуск навінаў, ледзь не галоўнай навіной.
Кажуць пра тое, што затрымалі журналістаў парталу «Беларуская навука», які ніхто асабліва не глядзеў, можа толькі супрацоўнікі Акадэміі Навук. Называюць TUT. BY, БелаПАН, і кожнага, хто трапіў пад варту, называюць прозвішчы. Дык тая ж пракуратура, той жа Следчы камітэт, лямантуюць, каб не называлі да суду прозвішчы людзей, якія падазраюцца ў нейкай крымінальнай справе. Нават не проста да суду, нават калі ўжо будзе вырак суду і выйдуць нейкія інстанцыі. А тут людзей толькі затрымалі, і ўжо праз дзве гадзіны называюць іх прозвішчы.
Гэта не проста ціск — гэта нейкая ганьба. Каб пабачылі суседзі, каб пабачылі аднакурснікі, калегі, якія зараз у адпачынку і могуць не ведаць. Каб даведаліся бабулі, якія можа і не маюць доступу да інтэрнэту. Вось гэта самае ганебнае. І як бы там не было, галоўнае нам неяк салідарызавацца з імі, трэба не проста пісаць нейкія звароты ў пракуратуру, у Следчы камітэт, а трэба падключаць міжнародныя структуры.

Ірына Акуловіч.

Ірына Акуловіч.

 ​Ганна Соўсь: Давайце паглядзім на гендэрны бок. Абвінавачванні журналістам TUT. BY i BelaPAN выстаўляла дырэктарка BELTA Ірына Акуловіч. Прэсавай службай Аляксандра Лукашэнкі кіруе Наталля Эйсмант, калісьці на гэтай пасадзе была Наталля Пяткевіч. Колькасць жанчынаў ва ўладзе, у прапагандысцкіх структурах паступова павялічваецца. Хаця, як і вядучыя дзяржаўныя СМІ, так і вядучыя недзяржаўныя СМІ ўзначальваюць пераважна мужчыны. Як бы вы ацанілі ролю жанчын у прыняцці рашэнняў у журналістыцы ў Беларусі ва ўсіх СМІ?
Аляксандра Дынько: Я сыходжу ўсё ж з таго, што Беларусь — гэта краіна з таталітарнымі і аўтарытарнымі традыцыямі, і гэта непарыўна звязана з патрыярхатам. Паводле такога ўяўлення, начальнік — такі дзядзя ў касьцюме, які можа прымусіць, пракантраляваць, прыкрыкнуць, і жанчына ў нас яшчэ можа быць галоўным рэдактарам, цягнуць на сябе гэты воз адказнасці, неўнармаванай працы, і ў выпадку чаго ўзяць гэтую ўсю адказнасць на сябе, стаць крайняй. Але канчатковае рашэнне заўсёды будзе прымаць мужчына. І гэта тычыцца не толькі журналістыкі, такое ва ўсіх прафесійных сферах.
Калі дырэктарам ЕРАМ робіцца маладая жанчына з выразна іншым стылем паводзінаў і адукацыі, гэта крута, але калі чарговую цёцю ў спадніцы-алоўку прызначаюць кіраваць дзяржаўнай службай, то гэта толькі функцыя, і да гендэрнай роўнасці такое прызначэнне не мае ніякага дачынення.

«Арышты могуць быць звязаныя з навінамі пра тое, што ў Лукашэнкі здарыўся інсульт»​

Ганна Соўсь: Люба, Саша, шмат гадоў вы працуеце з гарачымі тэмамі, на мітынгах, у судах, падчас закалотаў. Наталля, вы маеце рэдактарскі досвед працы сайту Хартыі пад жорсткім прэсінгам і блакіроўкай. Калі паглядзець на тое, што вядзе жывыя рэпартажы незалежных СМІ ў Беларусі, пераважная большасць рэпартажоў з гарачых падзеяў вядуць жанчыны. Чаму так? Якія перавагі маюць жанчыны? Якія небяспекі гэта нясе для іх? Ці гендэр тут не мае значэння?
Наталля Радзіна: Я б тут не дзяліла, мне здаецца, многа і жанчын, і мужчын працуюць у цяжкіх умовах. Так склалася — я напэўна не магу сказаць. Так, Саша, напэўна, мае рацыю, жанчыны на сябе заўсёды бяруць больш адказнасці, яны, сапраўды, часта моцна сябе аддаюць любімай справе. Я б больш казала, што адбываецца з нашымі журналістамі, чаму іх арыштавалі. Я не паспела адказаць на папярэдняе пытанне пра прычыны. Тут важна думаць пра дзве рэчы.
Арышты могуць быць звязаныя з навінамі мінулага тыдня пра тое, што ў Аляксандра Лукашэнкі здарыўся інсульт, гэта можа быць зваротнай рэакцыяй уладаў на тое, што ў мэдыях актыўна абмяркоўвалася гэтая навіна, і ўлады пабачылі, як да гэтага паставіліся чытачы, самі беларусы. То бок стала зразумела, што большасць насельніцтва краіны сёння ненавідзіць Лукашэнку і з нецярплівасцю чакае яго канца. Гэта магло выклікаць такую рэакцыю, таму што гэтыя навіны з'яўляліся ўвесь дзень ва ўсіх мэдыях, уключаючы TUT. BY і БелаПАН.
Мне здаецца, сённяшняя сітуацыя вельмі трывожная, паколькі ўзнікла такое ўражанне, што гэта можа адбывацца на парозе нейкіх сур’ёзных палітычных узрушэнняў у Беларусі. Бо гэтыя дзеянні па канчатковай зачыстцы беларускай інфармацыйнай прасторы могуць быць на руку рэжыму Пуціна ў Расіі. Мы ведаем гэта на прыкладзе Украіны, што перад акупацыяй тэрыторыі заўсёды зачышчалася інфармацыйная прастора, аказваўся ціск на мэдыя. Таму гэта можа быць таксама адзін з такім момантаў, які нельга ўпускаць і які патрэбна сёння абмяркоўваць.

«Мы не чулі, каб хтосьці з журналістаў БелТА папрасіў прабачэння»

Любоў Лунёва: Трэба памятаць, што нашы калегі зараз знаходзяцца за кратамі. Трэба думаць пра тое, як сябе паводзіць нават з той жа БелТА. Мы не чулі, каб хтосьці з журналістаў БелТА папрасіў прабачэння, хаця б публічна выказаўся ў сацыяльных сетках перад сваякамі тых жанчын, якія зараз трапілі за краты. Канешне, гэта такі момант, які насцярожвае нас усіх, але мы павінныя праявіць салідарнасць і зрабіць, што кожны з нас можа, каб нашы калегі як мага хутчэй выйшлі на волю, і зрабіць з гэтага высновы на будучыню.